Rzeka Raba

Raba - rzeka   w południowej   Polsce, płynie przez   województwo małopolskie, w 86% znajduje się w strefie   karpackiej.

Przez wieki stanowiła ważną arterię komunikacyjną, zakładano nad nią   wsie, rozwijały się   miasta   i miasteczka.

Nazwa „Raba” ma prawdopodobnie etymologię celtycką.

Przebieg: 

Raba ma źródliska w grzbiecie   Obidowej, na zboczach   Kułakowego Wierchu. Źródło usytuowane jest na wysokości ok. 774 m n.p.m. Zasilana jest potokami spływającymi spod   Żeleźnicy   w   Beskidzie Orawsko-Podhalańskim   oraz   Rabskiej Góry. Kończy bieg w   Wiśle, w pobliżu   Uścia Solnego   jako prawobrzeżny dopływ, w 134,7 km jej biegu.

Powierzchnia   zlewni   przy   ujściu   do Wisły wynosi 1537,1 km² i ma długość 131,9 km. Średni przepływ roczny zlewni Raby wynosi  m³/s.  W zlewni rzeki przeważają   użytki rolne,   lasy   zajmują około 43% powierzchni.

Bieg Raby dzieli się na trzy zasadnicze części:

• bieg górny w obrębie   Beskidów   o długości 60 km i średnim spadku 8,5‰
• bieg środkowy w obrębie   Pogórza, o długości 34 km i średnim spadku 2,3‰
• bieg dolny w obrębie   Kotliny Sandomierskiej, o długości 43 km i średnim spadku 0,6‰

Od źródeł do   Myślenic   jest typowo górską rzeką z kamienistym dnem z gęstą siecią dopływów o dużych spadkach i wąskich dolinach.

Poniżej   Zbiornika Dobczyckiego   (zapora   w   Dobczycach) nie traci górskich cech, meandrując wartko po żwirowym podłożu. Bliżej ujścia płynie uregulowanym głębokim korytem, ale i tam trudno o typowo nizinne odcinki. Wody Raby spływają w wąską dolinę w kierunku północnego wschodu, mijają   Sieniawę,   Rabę Wyżną,   Chabówkę   i   Rabkę. Tam dno doliny tworzą dwie   terasy, zalewowa, wznosząca się ok. 4 m ponad poziom rzeki, która zalewa ją tylko podczas wielkich powodzi, oraz rędzinowa na poziomie 15 m. W pobliżu ujścia   Poniczanki   i   Słonki   erozja utworzyła charakterystyczne obniżenie. Poniżej Rabki Raba płynie na północny wschód i przepływa przez kotlinę Mszany Dolnej, gdzie zmienia kierunek na północny zachód, a następnie przepływa między   Szczeblem   i   Lubogoszczem, aby od   Lubnia   płynąć w kierunku Myślenic wprost na północ.

Zlewnię Raby z   powiatu limanowskiego   zasila głównie rzeka   Mszanka   i potok   Kasinianka. Do zlewni Raby należy także rzeka   Stradomka   – największy prawobrzeżny dopływ, odwadniający gminy   Jodłownik,   Tymbark,   Trzciana   i północne części   gminy Limanowa.

Na odcinku ujściowym, na długości 19 km, Raba nie przyjmuje żadnych dopływów, dorzecze jest tam wyjątkowo wąskie, o średniej szerokości 3 km. W dolnym biegu Raba jest odbiornikiem przede wszystkim   ścieków   bytowo-gospodarczych i komunalnych z miejscowości położonych w jej zlewni, zanieczyszczeń wprowadzanych do jej wód ze spływami powierzchniowymi, jak również zanieczyszczeń przemysłowych pochodzących z jednostek zlokalizowanych głównie w   Bochni. Na tym odcinku wody Raby są ujmowane dla celów komunalnych Bochni oraz socjalnych i przemysłowych przez ZPH Stalprodukt w   Bochni.

Raba jest jedną z nielicznych większych rzek polskich Karpat, które nie były wykorzystywane do   spławu   tratew   i żeglugi. Przyczyn takiego stanu rzeczy było kilka. W swej pracy pt. „Rzut oka na północne stoki Karpat” (1877)   Wincenty Pol   pisał, iż ...ze wszystkich rzék, które Wisła zabiera, są wody Raby najbardziej rwące   (...).   Po Myślenice jest łoże Raby zaprzątnięte górskiemi jazami   (...).   Na górnym biegu łomy drzew i kamieni, częste mielizny i zaspy kamieńca, poniżej kręty bieg, częste kolana, przykre zawroty   (...) uniemożliwiały spław. Jednocześnie W. Pol zaznaczał też, że   Okolica na górnym biegu Raby jest uboga w drzewo, nie spławia się więc takowe tą rzeką   (...), ale w okolicy ...Bochni mogłaby być żeglowną, spław i żegluga jednak nie jest na tej rzéce w używaniu.

Przepływa przez:

Beskidy Zachodnie,   Pogórze Zachodniobeskidzkie   oraz zachodnią część   Kotliny Sandomierskiej. Stanowi granicę pomiędzy   Beskidem Makowskim   a   Beskidem Wyspowym   (do ujścia Krzczonówki) oraz między   Pogórzem Wielickim   a   Pogórzem Wiśnickim.

Główne dopływy:

Poniczanka,   Słonka,   Krzyworzeka,   Mszanka,   Kasinianka,   Kaczanka,   Krzczonówka,   Trzemeśnianka,   Stradomka,   Babica.

Większe miejscowości:

Bochnia,   Myślenice,   Dobczyce,   Pcim,   Rabka-Zdrój,   Raba Niżna,   Raba Wyżna,   Chabówka,   Mszana Dolna   i   Gdów.

Przyroda:

• W wodach Raby występuje   rak rzeczny.
• Do lat siedemdziesiątych w starorzeczach Raby między Pcimiem a Lubniem występowały   żółwie błotne.