Historia barokowego ołtarza w Tokarni

24 października 2024 12:54

Pierwsza msza święta w nowej świątyni w Tokarni została odprawiona 13 maja 2006 roku. Obecna, druga świątynia w historii Tokarni została zaprojektowana wokół barokowego ołtarza, który ma bardzo interesującą historię.

 

Ołtarz jest wczesnobarokowy z II poł XVIII wieku, przeniesiony został w 1948 roku z kościoła cystersów w Mogile do kościoła św. Norberta przy ul. Wiślnej w Krakowie, świątyni wzniesionej w latach 1636–1643 w stylu barokowym, przeznaczonym dla sióstr norbertanek.

Po przeprowadzonej przez władze austriackie kasacie klasztorów opuszczony przez norbertanki kościół został 26 lutego 1808 roku przekazany na własność parafii greckokatolickiej. Pod koniec XIX wieku dzięki staraniom proboszcza o. Iwana Borsuka oraz parafian w cerkwi wzniesiono murowany ikonostas, zaprojektowany przez Tadeusza Stryjeńskiego. Ikony do tego ikonostasu według projektu Jana Matejki namalował jego uczeń, Władysław Rossowski. W połowie 1940 roku w tej cerkwi odbył się ślub przywódcy ukraińskich nacjonalistów Stepana Bandery z pochodzącą z Sanoka Jarosławą Opariwśką.

W 1947 władze komunistyczne zlikwidowały działającą parafię unicką na ul. Wiślnej, należącą do dekanatu leżajskiego, a kościół przejęła Kuria Arcybiskupia w Krakowie. Od 1948 roku kościołem i klasztorem opiekowali się ojcowie misjonarze saletyni, którzy w latach 1965-1968 gruntownie odnowili budynki zespołu. Ówczesny ikonostas rozebrano i przeniesiono do archiwów Muzeum Jana Matejki.

Od 1998 roku po opuszczeniu saletynów, na ulicy Wiślnej 12, użytkuje grekokatolicka Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego, przynależna do Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej. Ks. Jerzy Wporek przy wsparciu ks. dr Andrzeja Nowobilskiego i Komitetu Odnowy Zabytków sprowadził ołtarz do Tokarni w 2002 roku.

Ołtarz jest dwukondygnacyjny o sześciu kolumnach z posągami św. Anny, św. Elżbiety, św. Joachima, św. Zachariasza i aniołów. Zwieńczony Okiem Opatrzności Bożej. Obecnie w górnej części ołtarza znajduje się obraz przedstawiający św. Kazimierza autorstwa Jana Chrząszcza. Obraz zasuwający przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem pochodzący z pierwszej świątyni jaką była kaplica dworska w Tokarni przeniesiona w latach 2007/08 do Muzeum Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej.

W 2018 roku dzięki staraniom proboszcza ks. Roberta Pietrzyka we współpracy z malarzami Tadeuszem Borkowskim i Zbigniewem Jurczakiem w tokarskiej świątyni zrealizowana została polichromia nawiązująca do ołtarza głównego wykorzystująca stylistykę rokoka i baroku. W ostatnich latach ołtarz został poddany gruntownej konserwacji. 

~ BARTŁOMIEJ DYRCZ [KCK Tokarnia]

_____

Bardzo dziękujemy za materiały do artykułu.

_____

fot. 1. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława oraz klasztor oo. Cystersów w Mogile

fot. 2. Grekokatolicka Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego, Wiślna 11

fot. 3. Ikonostas. Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie

fot. 4. Kościół parafialny pw. Matki Bożej Śnieżnejw Tokarni

fot. 5. XVIII wieczny ołtarz barokowy w kościele w Tokarni

fot. 6. Matka Boskia Śnieżna, ok. 1680

fot. 7. Fragment projektu polichromii w kościele parafialnym w Tokarni