"Czy Panu nie zazdrość na myśl, że my tu używamy wakacji w całej pełni, spacerując, kąpiąc się w modrej Rabie…" - 11 lipiec 1900 r. Tak wypoczynek nad Rabą zachwala jeden z letników.
Raba zawsze była bardzo ważną rzeką Małopolski. Wzdłuż jej biegu powstawały wsie i miasta, rzeka pozwalała na ich rozwój i zapewniała byt. Raba jest rzeką kapryśną i posiada typowo górski charakter, czego dowody dawała niejednokrotnie, zwłaszcza po zimowych roztopach lub letnich ulewach. Jej nurt jest w przewadze szybki, dno kamieniste z charakterystycznymi kamieniami zwanymi otoczakami, bieg jej jest meandrujący. Wymienione cechy Raby są szczególnie widoczne na odcinku od źródeł aż do Zalewu Dobczyckiego. W chwili obecnej, dzięki świadomej gospodarce ściekami i budowy oczyszczalni, stan wody w Rabie zdecydowanie się poprawia. W latach 70 XX wieku Raba uchodziła za jedną z najczystszych rzek w Polsce. Pisano, że woda w rzece jest tak czysta, że żyją w niej raki, a do lat 70-tych XX w. także żółwie błotne.
Raba ma źródła pod Przełęczą Sieniawską na wysokości około 750 m n.p.m. Zasilana jest też potokami spływającymi spod Żeleźnicy w Beskidzie Orawsko-Podhalańskim, Rabskiej Góry i Obidowej. Kończy bieg w Wiśle, w pobliżu Uścia Solnego jako prawobrzeżny dopływ, w 134,7 km jej biegu. Jak już wiemy od źródeł do Myślenic jest typowo górską rzeką z kamienistym dnem z gęstą siecią dopływów o dużych spadkach i wąskich dolinach.
Raba w swoim górskim biegu, płynie przez wąską dolinę na północny wschód, mija Rabę Wyżną, Chabówkę i Rabkę, tam dno doliny tworzą dwie terasy, zalewowa, wznosząca się ok. 4 m ponad poziom rzeki. W pobliżu ujścia Poniczanki i Słonki erozja utworzyła charakterystyczne obniżenie. Poniżej Rabki Raba płynie na północny wschód i przepływa przez kotlinę Mszany Dolnej, gdzie zmienia kierunek na północny zachód, a następnie przepływa między Szczeblem i Lubogoszczem, aby od Lubnia płynąć w kierunku Myślenic wprost na północ. Poniżej Zbiornika Dobczyckiego, Raba nieco łagodnieje jej charakter choć wszystkich nie traci górskich cech, meandrując po żwirowym – kamienistym podłożu. Bliżej ujścia płynie uregulowanym głębokim korytem, ale i tam trudno o typowo nizinne odcinki.
Raba kończy bieg w Wiśle, w pobliżu Uścia Solnego jako jej prawobrzeżny dopływ.
Ciekawa jest również teoria dotycząca pochodzenia nazwy rzeki, wiele opracowań naukowych w tym między innymi: „Światowit. Rocznik poświęcony archeologii i badaniom pierwotnej kultury polskiej i słowiańskiej”, 254, Państwowe Wydawn. Naukowe, 1962, podaje, tu cytat „celtyckie nazwy rzek, głównie dopływów Wisły, jak Raba, Ropa, San i inne”. Są też źródła które podają, że Raba zawdzięcza swoją nazwę Rzymskim Legionistom, którzy nazwali tak naszą rzekę przynosząc nazwę z ówczesnej Daci, dzisiaj Rumuni. Na terenie Rumuni również płynie Raba, która jest jednym z dopływów Dunaju. Teoria ta jest bardzo prawdopodobna z uwagi na starożytny trakt Via Regia, który wiódł między innymi po naszych terenach i którym zapewne Rzymskie Legiony przechodziły. Pochodzenie nazwy owiane mgłą historii jest bardzo ciekawe, a dwa źródła jej pochodzenia wzajemnie się nie wykluczają i stanowią dodatkową atrakcję turystyczną.
Jak już wspominaliśmy, Raba od zawsze była jedną z najważniejszych atrakcji myślenickiego Zarabia. W słowniku Myśleniczan i turystów stwierdzenie, pójść lub jechać nad Rabę, oznaczało i oznacza nic innego jak relaks i wypoczynek. Atrakcji nad Rabą nigdy nie brakowało. Oczywiście pierwsze to kąpiel w rzece i pływanie po niej. Prawdziwą, wręcz kultową atrakcją w latach 70 i 80, były kajaki na Górnym Jazie znane były na całym południu, od zeszłego roku powróciły nad Rabę i znów stanowią atrakcje. W czasie wakacji różnego rodzaju pikniki, występy przyciągały całe rzesze widzów, szczególnie popularne były „ Niedziele na Zarabiu” z udziałem gwiazd ówczesnej estrady. Również lokale gastronomiczne znane były daleko poza Myślenicami, a należała do nich restauracja Parkowa z legendarnym ogródkiem, restauracja Kaskada, restauracja Rekliniec oraz lokal rozrywkowy Pod Blachą.
Praktycznie już od początku XX w, a już w pełniej krasie od lat 20 XX wieku, Zarabie i Raba nie przerwanie przyciąga miłośników szczególnie letniego wypoczynku. Warto tutaj przyjechać i spojrzeć na Rabę z dwóch perspektyw, pierwszej wypoczynkowo - rekreacyjnej i drugiej nie mniej ciekawej, historycznej. Obie wspaniale się uzupełniają i czynią Rabę niezwykle atrakcyjną.
